Yat sörvey, en geniş hali ile bir deniz aracının belli bir metodoloji çerçevesinde araştırılması, gözlemlenmesi ve test edilmesi neticesinde, gövde, güverte, makine ve üzerindeki teçhizatın kondisyonu ve hali hazırdaki durumu hakkında rapor formatındaki test sonuçları ve gözleme dayalı değerlendirmesidir.
Farklı ihtiyaçlar için çerçevesi ve amacı çizilmiş sörvey çeşitleri vardır.
· Satın Alma Öncesi Tam Sörvey ( Pre-purcahse survey) : En kapsamlı sörvey biçimidir, en geniş ölçekli denetim alanını kapsar. İkinci el bir deniz aracı almadan önce alıcının yaptırması gereken sörvey şeklidir.
· Limitli Sörvey : Adı üzerinde yatın belirli bir kısmı için yapılan sörvey biçimidir, örneğin yatınızı karaya aldınız ve gelshield uygulaması yapmak istiyorsunuz, bu uygulamadan önce su altı kısmının rutubet seviyesini ölçmenin ve su altı sörveyi yaptırmanın akıllıca olacağına karar verdiniz çünkü gövdede rutubet varsa uygulamadan önce bunun giderilmesi gerektiğinin bilincindesiniz.
· Sigorta Sörveyi : Aslında, ülkemizde yatçılığın gelişmesi için en önemli gördüğüm alan sigorta sörveyi.
Adından anlaşılacağı üzere sigorta kriterlerinin uygunluğunu gözeten sörvey biçimidir.
Yurt dışında: Örneğin, İngiliz bayraklı tekneler için beş yılda bir yapılması zorunludur, sigorta sörveyini yapan kişi sigortanın maaşlı çalışanı değildir, belli bir akreditasyonu ve kalifikasyonu olan, sigorta firması tarafından kabul gören, ücretini sizin ödediğiniz üçüncü bilir kişidir. Ne yapar derseniz, yine ilgili bayrakların tabi olduğu standartlara uygunluğunun, güvenliğinin ve sağlamlığının denetimini yapar.
Örneğin son beş yıl içinde tüp gaz konumlandırılmasına dair standart, güvenlik adına değişmiş ise bunu tekne sahibinin uygulayıp uygulamadığını kontrol eder ve özetle ilgili modifikasyonların yapılıp yapılmadığına göre sigorta edilir veya edilmez. Uygun hale getirilmesi için bir motivasyon oluşturur.
Bu yapılan, rutin zorunlu sigorta sörveyidir, oluşmuş tecrübelerin neticesinde bir standarda bağlanır ve bu konu henüz kaza, kayıp yaşanmadan, yaşanmasın diye sigorta mekanizması ile takibe alınır.
Ülkemizde: Rutin sigorta sörveyi zorunluluğu yoktur, yani ikinci el bir tekne satıldığında satış senedi ve yeni kredi kartı numarası gönderdiğinizde yeni sahibi üzerine hızlıca tekne sigortalanabilmektedir.
Sigorta sörveyörü tekneye bir kaza veya kayıp yaşanıp tazmini sigortalı tarafından talep edildiğinde gelir ve çalışmasını yapar buna göre de kusurun kaynağını belirler ve tazmin buna göre gerçekleşir veya gerçekleşmez.
Yukarıda bahsettiğim gibi bu konu en önemsediğim konudur çünkü yat piyasasının daha ciddi bir döngüye girmesi, gezi tipi teknelerde yangın gibi kazaların önüne geçilmesi açısından olaydan sonra değil olaydan önce aksiyon alınması adına büyük önem arz eder. Can Salı bakımınızın tarihi geçmiş olması sebebi ile sigortanız yenilenmezse, bu şartı yerine getirirsiniz, siz ve sevdiklerinizin güvenliği artar.
· Hasar Sörveyi: Yukarıda bahsettiğimiz üzere hasar veya kaza sonunda tespit maksatlı yürütülen sörvey.
Dünyada farklı standartlara tabi deniz araçlarına özel farklı sörvey çeşitleri de mevcuttur, bunlara örnek vermek gerekirse;MCA (Maritime Coast Guard Agency, İngiliz devlet tabanlı standart koyucu kuruluş) kodlaması, klas sörveyi, tonaj sörveyi gibi ama dağılmamak için bu yazıda konuyu ülkemizdeki 24 m’ye kadar ticari olmayan gezi tipi yatları ilgilendirecek çerçevede tutuyoruz.